Guercino, „Et in Arcadia ego”, 1618 - w audycji „Jest taki obraz”
Dosłowne tłumaczenie wyrażenia „Et in Acadia ego” brzmi: „Ja też (byłem tam) w Arkadii” lub i „Ja jestem w Arkadii”, co często jest interpretowane również jako: „Ja (śmierć) też jestem w Arkadii” lub „Nawet w Arkadii jestem (śmierć)”. Jego znaczenie jest enigmatyczne i bywa interpretowane na wiele sposobów.
W obrazie Guercina dwaj pasterze z Arkadii napotykają na swej drodze ludzką czaszkę. Nie jest ona jednak gładka i wypolerowana, jak w innych siedemnastowiecznych obrazach; ta pokryta jest jeszcze szczątkami ludzkiego ciała. Jej fetor przyciąga różnorodne zwierzęta: mysz, gąsienicę, jaszczurkę, muchę i sowę. Mysz ogryza szczękę z resztek ciała. Wszystkie zwierzęta kojarzą się z grzechem lub śmiercią, jedynie gąsienica, która przemieni się wkrótce w motyla, przywołuję odrodzenie, a może i zmartwychwstanie.
Czaszka leży na zrujnowanym fragmencie muru, pod nią wyryty jest napis: „Et in Arcadia ego”, który można przetłumaczyć: „Jestem również w Arkadii”. Słowa te wygłosił nie zmarły człowiek lecz sama śmierć. Obraz stanowi swoiste memento mori, przypomina, że kres życia nadchodzi wszędzie, nawet w Arkadii – w legendarnej krainie wiecznej szczęśliwości.
Ten stosunkowo rzadki temat w kolejnych dekadach XVII wieku podjął Nicolas Poussin. Francuski malarz działający w Rzymie, być może znał kompozycję Guercina, znajdującą się w kolekcji Antonia Barberiniego.
Nicolas Poussin, „Et in Acadia ego”, ok. 1629-1630, obraz na płótnie, 101 x 82 cm, pierwsza wersja
Nicolas Poussin, „Et in Arcadia ego”, ok. 1637-1638, obraz na płótnie 87 x 120 cm, Luwr, Paryż, druga wersja
Nicolas Poussin namalował dwie kompozycje przedstawiające pasterzy arkadyjskich odnajdujących grobowiec z napisem: „Et in Arcadia ego”. W obu z zaciekawieniem odczytują napis. Pierwsza wersja jest dynamiczna, a wzorowana na Tycjanowskich pięknościach pasterka, bardzo uwodzicielska. Drugi obraz ma klasyczną, zgeometryzowaną kompozycję, bohaterowie zastygli w zdziwieniu, a ich towarzyszka przypomina antyczny posąg.
Biograf Poussina Andre Felibien w prosty sposób interpretował przekaz znajdującej się na grobowcu inskrypcji: „osoba pochowana w grobowcu, także cieszyła się przyjemnościami życia na ziemi”. Był on powszechnie przyjęty w XIX i XX wieku. Współczesne interpretacje są bardziej skomplikowane, ale pomimo hermeneutycznych zawiłości warto zwrócić uwagę na zróżnicowany wiek bohaterów, ich odmienne reakcje na sens inskrypcji i nieuchronność wyroków, które symbolizuje bohaterka – w drugiej wersji raczej bogini niż pasterka.
Guercino, „Et in Arcadia ego”, 1618, Galleria Nazionale d’Arte Antica, Palazzo Barberini, Rzym – w audycji Polskiego Radia „Jest taki obraz”.
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead