Marcel Duchamp, L.H.O.O.Q. („Mona Lisa z wąsami”), 1919 - w audycji „Jest taki obraz”
Sława „Mony Lisy” jest fascynującym zjawiskiem. Jej pozycja jako pierwszej damy europejskiego malarstwa pozostaje niezachwiana, nie zaszkodził jej nawet szyderczy gest Marcela Duchampa.
Francuski dadaista nie był jednak pierwszy. Przeciw kanonowi arcydzieł nieco wcześniej zbuntowali się futuryści. W słynnym „Manifeście futuryzmu” (1909) Filippo Tomasso Marinetti nawołuje do spalenia bibliotek i muzeów. Marinetti propagował nową sztukę, pełną ruchu i dynamiki, sławiącą piękno współczesności, samochodu i silnika… Natomiast gest Duchampa był z ducha dadaistyczny, nihilistyczny, nie miał prowadzić do czegokolwiek. Paradoksalnie jednak to z nihilizmu Duchampa, z jego ready mades, konceptualizmu i perfomansu wyrosła dzisiejsza sztuka.
Marcel Duchamp - malarz i szachista - sławę zyskał kubistycznym „Aktem schodzącym po schodach" (1912). W tym dziele malarz uchwycił różne fazy ruchu. Nieco później zajęła go koncepcja ready-mades, przekształcanie zwykłego przedmiotu w dzieło sztuki poprzez niewielką, ale znaczącą interwencję i umieszczenie obiektu w galeryjnym otoczeniu. Sztandarowym dziełem Duchampa z tego nurtu jest „Fontanna" (1917), czyli ułożony poziomo pisuar z sygnaturą wytwórcy ceramiki.
„Mona Lisa z wąsami” to też ready made. Tania pocztówka z reprodukcją słynnego obrazu o wymiarach 19,7 x 12,4 cm, chociaż, jak w przypadku wielu innych Duchampowskich ready mades powstało wiele jej wersji. Interwencją artysty było domalowanie Giocondzie wąsów i bródki oraz dodanie napisu L.H.O.O.Q. Odczytany fonetycznie jest dość wulgarny, głosi, że [Gioconda] „ma gorący tyłek”, co Duchamp interpretował również bardziej lakonicznie: „na dole jest ogień”.
Duchamp zrobił coś, co z doświadczenia zna każdy z nas. Kto bowiem nie domalowywał wąsów i brody postaciom ze szkolnych podręczników? Jednak jego gest nie był wyrazem nudy lecz ironicznego i dowcipnego buntu przeciw tradycji, kanonom, kultowi wielkiej sztuki, a także sławie arcydzieł.
Marcel Duchamp, L.H.O.O.Q. („Mona Lisa z wąsami”), 1919 - słuchaj w audycji Polskiego Radia „Jest taki obraz"
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead