Memento Mori w luksusowym wydaniu
Luksusowe przedmioty przypominające o przemijaniu i ulotności ludzkiego życia były popularne wśród europejskich elit późnego średniowiecza i czasów nowożytnych. Wykonywano je z cennych materiałów, więc pomimo niewielkich rozmiarów były dość kosztowne. Z czasem zmieniły funkcję, z popularnych dewocjonaliów stały się pożądanymi obiektami kolekcjonerskimi.
Mistrzem makabrycznych dewocjonaliów wykonywanych z kości słoniowej i szlachetnych gatunków drewna był paryski rzeźbiarz i kupiec Chicart Bailly (zm. 1533 r.), działający w ostatnich dziesięcioleciach XV wieku do lat 30. XVI stulecia. W pośmiertnym inwentarzu jego majątku spisano wiele luksusowych grzebieni, sprzączek, przede wszystkim imponującą liczbę paciorków różańca.
Nie były to jednak wypolerowane kuleczki z kości słoniowej – różańce Bailly’ego i innych wytwórców (ilustracje, powyżej), wykonane były z paciorków w kształcie ludzkich czaszek. Już tylko to wystarczyłoby, aby odmawiany przy pomocy takiego łańcucha „paternoster” przypominał o śmierci, ale ich wanitatywny wymiar dodatkowo wzmacniały wijące się na czaszkach żmije, wnikające w oczodoły jaszczurki, siedzące w środku ropuchy i wszechobecne robaki.
Chicartowi Bailly przypisuje się również skrzynkę wykonaną z hebanu i kości słoniowej, w której znajduje się trup toczony przez robaki i wszelkie inne istoty o złej reputacji, kojarzone z grzechem i nieczystymi siłami.
Różaniec, ok. 1530, Francja, ze zbiorów Victoria and Albert Museum w Londynie
Luksusowe, a zarazem makabryczne różańce, a także niewielkie trumienki z ludzkimi zwłokami popularne były jeszcze w XVII i XVIII wieku, podobnie jak wisiorki i niewielkie statuetki z podwójnym obliczem. Z jednej strony przedstawiały żyjącą osobę, a z drugiej jej „pośmiertny” wizerunek, sugerując nieuchronne przejście pomiędzy życiem a śmiercią.
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead