Wassily Kandinsky, „Pierwsza akwarela abstrakcyjna”, 1913 – w audycji „Jest taki obraz”
Na odwrocie słynnej akwareli widnieje podpis Kandinsky'ego i rzekomy rok jej wykonania – 1910. Dzieło uważane jest za pierwsze przedstawienie abstrakcyjne w historii malarstwa. Jednak eksperci wątpią w autentyczność tej daty.
Najpewniej był to bowiem akwarelowy szkic do obrazu "Kompozycja VII" z 1913 roku. Nie wiadomo, kto umieścił datę na akwareli, jednak sam Kandinsky w licznych wypowiedziach również antydatował akwarelowy szkic, określając czas jego powstania na 1911 rok. To samo zrobił Kazimierz Malewicz, datując "Czarny kwadrat na białym tle" na 1913, a nie 1915 rok.
W pisanej w XX wieku historii sztuki pozycja w wyścigu o nowatorstwo i oryginalność była ważna i zapewniała dobre miejsce w podręcznikach. Tymczasem to może František Kupka jako pierwszy pokazał prace całkowicie zrywające z malarstwem przedstawiającym. Dwie jego kompozycje "Amorpha, Chromatique chaude" i "Amorpha, Fugue à deux couleurs" zostały pokazane na Salon d'Automne w Paryżu w październiku 1912 roku. Jeszcze wcześniej, bo w 1909 roku, Francis Picabia stworzył akwarelę "Caoutchouc", co wyprzedzałoby nawet teorie Kandynsky'ego na temat abstrakcji.
Od niedawna w tym nieco absurdalnym wyścigu o początki abstrakcji brana jest pod uwagę szwedzka artystka i mistyczka Hilma af Klint, która już w 1906 roku malowała obrazy wypełnione organicznymi kształtami, spiralami i figurami geometrycznymi. Prace te zrodziły się z zainteresowania Hilmy af Klint okultyzmem – w latach 90. XIX wieku organizowała ona seanse z czterema przyjaciółmi, podczas których artyści ćwiczyli automatyczne rysowanie i pisanie. Natomiast na początku XX wieku stworzyła swój największy zbiór nieprzedstawiających obrazów, twierdząc, że jej rękami kierują siły duchowe. Czyżby mistyczne podejście do malarstwa ustawiło ją z boku wyścigu "świadomych" twórców? Czy miało znaczenie również to, że była kobietą?
A może należałoby "traktować abstrakcję nieco bardziej abstrakcyjnie", jak proponuje kuratorka Masha Chlenova: "bez zbytniego przejmowania się tym, kto był pierwszy". Wystarczy zresztą popatrzeć na fragmenty obrazów Tycjana bądź Rembrandta.
Wassily Kandinsky, „Pierwsza akwarela abstrakcyjna”, 1913, Centre Pompidou, Paryż – w audycji Polskiego Radia „Jest taki obraz”.
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead